Valilik Aşırı Sıcaklara Karşı Uyardı!

SICAK HAVALARDA BESLENME VE SAĞLIK ÖNERİLERİ

Yaz aylarının başlaması ile artan hava sıcaklıkları birtakım sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Sıcaklık ve nem artışına bağlı olarak vücut ısısı artmakta ve metabolizma bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmaktadır. Kalp debisinde düşme, doku ve organlarda oksijenlenmede azalma, kalp atım sayısı ve kan basıncındaki artış nedeniyle yaz aylarında özellikle yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve koroner kalp hastalıklarında artış gözlenmektedir. Ayrıca sıcaklıkların etkisiyle artan terleme ile birlikte su ve mineral kaybı sonucu, bayılma hissi, bulantı, baş dönmesi gibi sağlık problemleri de görülebilmektedir. Yaz aylarında özellikle bebek ve çocuklarda ishal görülme sıklığı artmaktadır. Ayrıca sıcak havalarda besinlerin bozulma riski artmakta ve besin kaynaklı zehirlenmeler sık görülmektedir.

 

Yaz sıcaklığından en çok etkilenenler çocuklar, yaşlılar, hamileler, kalp ve şeker hastalığı olan bireylerdir. Yaz aylarında sıklıkla görülen sağlık problemlerinin azaltılmasında sağlıklı beslenme ve bu konuda toplumun bilinçlendirilmesi son derece önemlidir.

 

• Yaşamın her döneminde yeterli ve dengeli beslenme sağlığın korunması için esastır. Sıcak havalarda en sık yapılan beslenme hatası öğün atlamaktır. Toplam öğün sayısı 2 öğüne düşmekte ve bu da kan şekerinde düşmeye, halsizliğe, metabolizmanın yavaşlamasına bağlı olarak vücutta yağ oranının artmasına neden olur. Bu nedenle, dört besin grubunda bulunan besinlerden 3 ana ve 3 ara öğünde yeterli miktarlarda alınmalıdır.
• Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Yaz aylarında yapılacak kahvaltıda az yağlı peynirler, zeytin ve taze sebzeler bulunmalı, kafein içeren içecekler yerine de süt, meyve suyu, ıhlamur ve kuşburnu gibi bitki çayları tercih edilmelidir.
• Yaz aylarında su, vitamin ve mineral içeriği yüksek meyve, sebze ve tam tahıllara dayalı bir beslenme şekli daha uygundur. Sıvı ve elektrolit kaybından koruyan sodyum, magnezyum potasyum içeriği yüksek yiyeceklere öğünlerde yer vermeye özen gösterilmelidir. Yağlı besinlerin ve yağda kızartmaların tüketiminden kaçınılmalı; yemeklerde bitkisel sıvı yağların kullanılmalı, yemekleri pişirirken ise kızartma ve kavurma yerine haşlama, ızgara, kendi suyunda veya az suda pişirme gibi sağlıklı pişirme yöntemleri uygulanmalıdır.
• Yaz aylarında vücut direncini artırmak ve vücudun yeterli miktarda vitamin ve mineral alınmasını sağlamak için sebze ve meyve çeşitlerinden yararlanılması önemlidir. Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir.
• Kan şekerini hızla yükselten ve hızlı düşüren besinlerin tercih edilmemesi, basit karbonhidrat olan saf şeker ve şekerli besinler yerine tam buğday ekmeği, tam buğday makarna, kepekli bulgur gibi lifli besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir. Ayrıca bu lifli besinler kan şekerinizi ve kolesterolünüzü dengelemeye yardımcı olur.
• Enerjisi yüksek hamur tatlıları yerine sütlü tatlılar, meyve tatlıları, dondurma gibi tatlılar tercih edilmelidir. Çabuk bozulan ve sindirim açısından vücudu zorlayan ve enerji ve yağ içeriği yüksek kremalı yiyeceklerden yaz aylarında uzak durulmalıdır.
• Sıcak havalarda vücudun en önemli ihtiyacı sıvıdır ve özellikle sudur. Siz terlemediğinizi düşünseniz de hava sıcaklığı ve nem ile deri, solunum, idrar ve dışkı ile normalden fazla sıvı ve mineral kaybı olur. Ayrıca, yaşamın her döneminde yeterli sıvı alımı vücutta oluşan toksinlerin (zararlı öğeler) atılması, vücut fonksiyonlarının düzenli çalışmasında, metabolizma dengesinin sağlanmasında ve vücutta pek çok biyokimyasal reaksiyonun gerçekleşmesinde son derece önemli rol oynamaktadır. Günlük sıvı ihtiyacı her bir kalorinin metabolize olması için 1 mldir yani kadınların ortalama 2000 kalorilik ihtiyaç için 2000 ml ( 2 litre), erkeklerin ise 2500 ml ( 2,5 litre) ihtiyacı vardır ancak egzersiz yapıldığında ise her yarım saat için 1-2 bardak daha eklemek gerekir. 3 litre maksimum ihtiyaç denilebilir. Bu nedenle, her gün en az 2-2.5 litre (12-14 su bardağı) su içilmeli, sıvı alımının karşılanmasında kahve, çay ve gazlı içecekler yerine  elektrolit dengesini de rahatlıkla sağlayacak süt, ayran, kefir, maden suyu, ve taze sıkılmış meyve suyu gibi içecekler tercih edilmelidir. Sıvı ve elektrolit kaybı karşılanmadığında tansiyon dengesizliği, baş ağrısı, halsizlik ve yorgunluk yapabilir.
• Besin zehirlenmeleri özellikle yaz aylarında artmaktadır. Çoğunlukla hafif seyirli ve kısa süreli olmalarına karşın, zehirlenmeye yol açan besinle ve kişiyle ilgili bazı faktörler besin zehirlenmelerinin zaman zaman daha ağır seyretmesine hatta ölümcül olmasına yol açabilmektedir. Özellikle yaz aylarında dışarıda ve açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalı, çabuk bozulan potansiyel riskli besinler (et, yumurta, süt, balık vb.) açıkta bekletilmemeli, besinlerin hazırlanması ve pişirilmesi aşamalarında hijyen kurallarına özen gösterilmelidir.
• Yaz aylarında özellikle rota virüslerden kaynaklanan bebek ve çocuklarda yaygın olarak görülen ishallerin önlenmesinde el hijyeni ile sebze ve meyveleri yemeden önce iyice yıkamak çok önemli olup, ishali olanlar en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
• Kalp ve tansiyon hastaları özellikle güneş ışınlarının dik geldiği 10.00-14.00 saatleri arasında dışarıya çıkmamalıdır. Sıvı ve elektrolit kaybı bu kişilerde hem kan basınçları etkilemekte hem de ritim bozuklukları bakımından tehlikeli olmaktadır. Sabah ve akşam saatlerinde güneş etkisini kaybedince dışarı çıkmalılardır.

                                                                             

 

                                                                                 

Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü